ਬਾਰਾਦਰੀ ਬਾਗਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ

ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਸੁਹਜ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰੋ: ਬਾਰਾਂਦਰੀ ਗਾਰਡਨ, ਜਿੱਥੇ ਇਤਿਹਾਸ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਹੈ

ਪਟਿਆਲਾ, ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ, ਇੱਕ ਮਨਮੋਹਕ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ ਜੋ ਪਟਿਆਲਾ ਰਿਆਸਤ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਘੁੰਮਦਾ ਹੈ। ਪਟਿਆਲਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨੇਤਾ ਅਤੇ ਯੋਧੇ ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 1763 ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਪਟਿਆਲਾ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਹੋਈ, ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਪਹਿਲਾ ਸ਼ਾਸਕ ਬਣਿਆ। ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤਾਣੇ-ਬਾਣੇ ਨੂੰ ਰੂਪ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਪਟਿਆਲਾ ਦਾ ਕੁਦਰਤ ਅਤੇ ਰੰਗਾਂ ਨਾਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਖਾਸ ਰਿਸ਼ਤਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਬਾਰਾਂਦਰੀ ਬਾਗ ਇਸਦੀ ਉੱਤਮ ਮਿਸਾਲ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਪਟਿਆਲੇ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਸਿਰਫ਼ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨਕਾਲ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਬਿਰਤਾਂਤ ਹੈ ਜੋ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਕਲਾਤਮਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਇਮਾਰਤਾਂ ਤਾਂ ਬਣਵਾਈਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਬਗੀਚੇ ਨਹੀਂ ਲਗਾ ਸਕੇ ਸਨ। ਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸਨ। ਉਹ 1831 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1862 ਵਿੱਚ ਗੱਦੀ ਤੇ ਬੈਠਾ ਸੀ। ਰਾਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ 1867 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੱਕ ਰਾਜ ਉੱਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ, ਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਟਿਆਲਾ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਯਤਨ ਕੀਤੇ। ਉਸਨੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਿਹਤਰ ਸੰਪਰਕ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਲਈ ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਾਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਸਮੇਤ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ। ਬਾਰਾਂਦਰੀ ਬਾਗ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨਕਾਲ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 1876 ਵਿੱਚ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਸੀ।

ਬਾਰਾਂਦਰੀ ਗਾਰਡਨ ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਸਬੰਧ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਬਾਗ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਫੇਫੜੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਹੈ। ਇਹ 81 ਏਕੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਿਵਸਥਿਤ ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਗਾਰਡਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਫਰਨ ਹਾਊਸ ਹੈ। ਇਸ ਬਗੀਚੇ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਬਿਰਧ ਦਰੱਖਤ 'ਟੈਕਟੋਨਾ ਗ੍ਰੈਂਡਿਸ' (ਟੀਕ ਟ੍ਰੀਜ਼) ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਘੇਰਾ 14 ਫੁੱਟ ਹੈ। ਇਕ ਹੋਰ ਕਿਸਮ ਨੂੰ 'ਸਟਰਕੁਲੀਆ ਅਲਟਾ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ - ਬਾਗ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਰੁੱਖ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚਿਨਾਰ (ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ), ਪਾਈਨਜ਼-ਲੋਂਗਫੋਲੀਆ (ਚੀਲ ਟ੍ਰੀ), ਬਾਕਸਮਾਲਾਬਾਰੀ ਕਮ (ਸਿੰਬਲ), ਸਿਨਾਮੋਮਮ ਕੰਫੋਰਾ, ਡਿਲੇਨੀਆ ਇੰਡੀਕਾ (ਚਿਲਟਾ ਟ੍ਰੀ), ਸੇਡਰੇਲਾ ਟੂਨਾ, ਸਵੀਟਾਨੀਆ ਮੋਹਾਗੋਨੀ, ਸਰਕਾ ਇੰਡੀਕਾ, ਬਨਿਆਨ ਟ੍ਰੀ () ਆਦਿ ਹਨ। ਬਾਰਾਦਰੀ ਗਾਰਡਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਰੁੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ)। ਦੱਸੀਆਂ ਗਈਆਂ ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ 60 ਤੋਂ 150 ਸਾਲ ਤੱਕ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਹਨ।

ਗਾਰਡਨ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵੱਡਾ ਆਕਰਸ਼ਣ 'ਫਰਨ ਹਾਊਸ' ਹੈ। ਫਰਨ ਹਾਊਸ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਕਲਕੱਤਾ ਦੇ ਰਾਇਲ ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਗਾਰਡਨ ਤੋਂ ਆਇਆ ਸੀ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਇਸ ਤੋਂ ਇੰਨੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਾਰਾਂਦਰੀ ਗਾਰਡਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਹੈਕਸਾਗਨ ਆਕਾਰ ਦਾ ਫਰਨ ਹਾਊਸ ਬਣਾਇਆ। ਇਹ .08 ਕਨਾਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਬਾਗ ਦੇ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਵਿਛਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ 3.5 ਫੁੱਟ ਉੱਚੀ ਕੰਧ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਬਾਹਰੋਂ ਇੱਟਾਂ ਅਤੇ ਅੰਦਰਲੇ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਪੱਕੇ ਪੱਥਰਾਂ ਨਾਲ ਬਣੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ 96 ਉੱਚੇ ਅਤੇ ਹੇਠਲੇ ਖੰਭੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਵੁਲਕੇਨਾਈਜ਼ਡ ਸਟੀਲ ਗੇਜ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਵੱਡੇ 22 ਤੋਂ ਵੱਧ ਫੁਹਾਰੇ ਹਨ ਜੋ 32 ਸਪ੍ਰਿੰਕਲਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਤ ਹਨ ਅਤੇ ਫਰਨ ਪੌਦਿਆਂ ਲਈ ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਨਕਲੀ ਬਾਰਸ਼ ਬਣਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬਾਰਾਂਦਰੀ ਗਾਰਡਨ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਇੱਕ ਰੌਕ ਗਾਰਡਨ ਅਤੇ ਜ਼ਿਗਜ਼ੈਗ ਮਾਰਗ ਹਨ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਾਰਾਜਾ ਨੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਲੈਕ 'ਬਾਥਿੰਗ ਬਿਊਟੀ' ਦਾ ਬਲੈਕ ਕਾਂਸੀ ਦਾ ਦਰਜਾ ਲਗਾਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਸਪੇਨ ਤੋਂ ਆਰਟ ਕਰਾਫਟ ਦਾ ਇੱਕ ਟੁਕੜਾ ਸੀ। ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਅੱਸੀਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਗੜਬੜ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਬਾਗ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੁਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸਮੇਂ, ਬਾਰਾਂਦਰੀ ਬਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਭਵਨਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

pa_INਪੰਜਾਬੀ